കർണാടകയിലെ ചിത്രദുർഗ ജില്ലയിലെ ഒരു പരന്ന താഴ്‌വരയ്ക്ക് അഭിമുഖമായി നിരവധി കുന്നുകളും ഒരു കൊടുമുടിയും ഉള്ള ഒരു സ്ഥലത്തെ കോട്ടയാണിത്‌ ഈ സ്ഥലത്തെ ബ്രിട്ടീഷുകാർ ചിതൽദൂർഗ് എന്ന് വിളിച്ചിരുന്നത്. കന്നഡ ഭാഷയിൽ ചിത്രദുർഗ എന്നത് രണ്ട് വാക്കുകളാൽ രൂപപ്പെട്ടതാണ്: ‘ചിത്ര’ എന്നാൽ “ചിത്രം” എന്നും ‘ദുർഗ’ എന്നാൽ “ഫോർട്ട്” എന്നും. വേദാവതി നദി രൂപംകൊണ്ട താഴ്‌വരയുടെ നടുവിലാണ് ചിത്രദുർഗ കോട്ട സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. കോട്ട. തുംഗഭദ്ര നദി കോട്ടയുടെ വടക്കുപടിഞ്ഞാറായി ഒഴുകുന്നു. 1500 ഏക്കർ വിസ്തൃതിയുള്ളതാണ് രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും ശക്തമായ മലയോര കോട്ടകളിൽ ഒന്നായ ചിത്രദുർഗ കോട്ട. കിഴക്ക്, വടക്കുകിഴക്ക് ദിശകളിൽ ഹിഡിംബേശ്വര കുന്നും ശിവാലയ കുന്നും ഉണ്ട്, പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗത്ത് കഹലേബത്തേരി, ലാൽ-ബത്തേരി, നല്ലികായിസിദ്ദപ്പ മലനിരകളും സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. തെക്ക് ഭാഗത്ത്. ജന്ദബത്തേരിയും ഭീമനബത്തേരി ഈ കുന്നിന്റെ വടക്കു ഭാഗത്തുമായി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു.
ഈ കോട്ട പ്രാദേശികമായി എലുസുറ്റിന കോട്ട എന്നറിയപ്പെടുന്നു. കോട്ടയ്ക്ക് ആദ്യം 19 കവാടങ്ങളും 38 പിൻവാതിലുകളും 35 രഹസ്യ പ്രവേശന കവാടങ്ങളും 4 ‘അദൃശ്യ’ പ്രവേശന കവാടങ്ങളും ഉണ്ടായിരുന്നു. കൗടില്യന്റെ അർത്ഥശാസ്ത്രത്തിൽ പരാമർശിച്ചിരിക്കുന്ന കോട്ടയുടെ മൂന്ന് വർഗ്ഗീകരണങ്ങളായ “ഗിരിദുർഗ, ജലദുർഗ, വനദുർഗ്ഗ” എന്നിവയുടെ സംയോജനമാണ് ഈ കോട്ട.
. 11-ആം നൂറ്റാണ്ടിനും 13-ആം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിൽ ഈ പ്രദേശത്തെ രാജവംശ ഭരണാധികാരികളായ ചാലൂക്യരും ഹൊയ്‌സാലരും പിന്നീട് വിജയനഗര സാമ്രാജ്യത്തിലെ ചിത്രദുർഗയിലെ നായകരും ചേർന്നാണ് കോട്ട നിർമ്മിച്ചത്. പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിനും 18ാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിൽ കോട്ടയുടെ വിപുലീകരണം ഏറ്റവും വലിയ രീതിയിൽ നടത്തിയത് പലേഗർ നായകർ ആയിരുന്നു. ആനകളെ ആക്രമിക്കാൻ ശത്രുക്കൾ കോട്ടയിൽ പ്രവേശിക്കുന്നത് തടയാൻ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ ഏഴ് മതിലുകൾ മിനുസമാർന്ന പാതകളോടെയാണ് നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്.
1779-ൽ ഈ കോട്ട ഹൈദരാലി പിടിച്ചെടുക്കുകയും ഇരുപത് വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം ബ്രിട്ടീഷ് സൈന്യം അദ്ദേഹത്തിന്റെ മകൻ ടിപ്പു സുൽത്താനെ പരാജയപ്പെടുത്തിയപ്പോൾ കോട്ട പിടിച്ചെടുത്തു.
ഒബവ്വ എന്ന ധീരയായ സ്ത്രീയുടെ കഥയുമായി കോട്ട ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു .
അതിന്റെ ചരിത്രം ഇങ്ങനെ പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ചിത്രദുർഗ കോട്ട മദകരി നായക നാലാമന്റെ ഭരണത്തിൻ കീഴിലായിരുന്നു. കോട്ടയുടെ മതിലുകളിലൊന്നിൽ കിണ്ടി എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഒരു ചെറിയ ദ്വാരം ഹൈദരലി ഈ കോട്ടയെ ആക്രമിക്കുന്നതിനായി കണ്ടെത്തുകയുണ്ടായി. ഈ ദ്വാരം കാക്കുന്ന കാവൽക്കാർ ഉച്ച ഭക്ഷണ സമയത്തു വീട്ടിൽ പോകുന്നതായും കണ്ടെത്തി . അതിനാൽ ഇതിലൂടെ ഹൈദരലി ഈ കോട്ടയെ ആക്രമിക്കുവാൻ പദ്ധതി ഒരുക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ ദ്വാരം കാക്കുന്ന കാവൽക്കാർ ഉച്ച ഭക്ഷണ സമയത്തു വീട്ടിൽ പോകുന്നതായും കണ്ടെത്തി അതിനാൽ ഇതിലൂടെ ഹൈദരലി ഈ കോട്ടയെ ആക്രമിക്കുവാൻ പദ്ധതി ഒരുക്കുകയും ചെയ്തു ഈ ദ്വാരത്തിന്റെ കാവൽക്കാരനായിരുന്ന കലാനായക് ഉച്ച ഭക്ഷണത്തിനായി വീട്ടിലേക്ക് പോകുകയും ഭക്ഷണ സമയത്തു വെള്ളമില്ലാതിരുന്നതിനാൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാര്യഓബവ്വ വെള്ളത്തിനായി കിണ്ടിക്ക് സമീപമുള്ള കുളത്തിലേക്ക് പോയി. വെള്ളം നിറയ്ക്കുന്നതിനിടയിൽ ദ്വാരത്തിനടുത്ത ശബ്ദത്തിൽ നിന്നും . ശത്രു നിരനിരയായി നിൽക്കുന്നുണ്ടെന്നും ആ ദ്വാരത്തിലൂടെ കോട്ടയിലേക്ക് കടക്കാൻ ശ്രമിക്കുകയാണെന്നും അവൾ മനസ്സിലാക്കി. അവളുടെ മനഃസാന്നിധ്യത്താൽ അവൾ കുഴിയുടെ പിന്നിൽ ഒളിച്ചു ശത്രുവിനെ കാത്തിരുന്നു. വയലിൽ നെല്ല് കുത്താൻ ഉപയോഗിക്കുന്ന ഒരു നീണ്ട മരക്കഷണം അവളുടെ ആയുധമായി അവൾക്കുണ്ടായിരുന്നു. ആദ്യത്തെ സൈനികൻ ദ്വാരത്തിലൂടെ വരുന്നത് കണ്ട നിമിഷം, അവൾ അവന്റെ തലയിൽ ശക്തമായി അടിച്ചു കൊല്ലുകയും നിർജീവമായ ശരീരം അവൾ ശ്രദ്ധയോടെ ആരും കാണാതിരിക്കാൻ മറക്കുകയും ചെയ്തു. അന്ന് കോട്ടയിൽ പ്രവേശിക്കാൻ ശ്രമിച്ച എല്ലാ ശത്രുക്കളെയും അവൾ ഒറ്റയ്ക്ക് ഈ രീതിയിൽ ധീരമായി വധിച്ചു. കലാനായക് ഉച്ചഭക്ഷണം കഴിച്ച് തന്റെ കാവൽ മഠത്തിൽ തിരിച്ചെത്തിയ സമയം, ഓബവ്വയ്ക്ക് ചുറ്റും ഡസൻ കണക്കിന് ചേതനയറ്റ ശരീരങ്ങൾ കിടന്നതു കാണുകയും കൂടാതെ . അവളുടെ വസ്ത്രങ്ങൾ പൂർണ്ണമായും ചോരയിൽ കുളിച്ചത് കാണുകയും ചെയ്തു ഉടനെ കലാനായക് കാഹളം ഊതി സൈനികരെ ആക്രമണം അറിയിച്ചു. മറ്റെല്ലാ പടയാളികളും ചേർന്ന് ശത്രുക്കളെ വധിക്കുകയും കോട്ട സംരക്ഷിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇന്നും കോട്ടമതിലിൽ ഒബവ്വന ഖിണ്ടി എന്നൊരു ദ്വാരം കാണാം.
ഈ കോട്ടയിൽ മസ്ജിദ്, ധാന്യങ്ങളുടെയും എണ്ണയുടെയും സംഭരണശാലകൾ, ജലസംഭരണികൾ, ക്ഷേത്രങ്ങൾ എന്നിവയുള്ള ഒരു ഒരു പരമ്പരയായിട്ടാണ്‌ നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. മുകളിലെ കോട്ടയിൽ 18 ക്ഷേത്രങ്ങളും താഴത്തെ കോട്ടയിൽ ഒരു വലിയ ക്ഷേത്രവുമുണ്ട്. ഈ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പഴക്കമേറിയത് ഹിഡിംബേശ്വര ക്ഷേത്രമാണ്. ഹിഡിംബേശ്വര ക്ഷേത്രത്തിൽ ഒരു വലിയ അസ്ഥി കഷണം സൂക്ഷിച്ചിട്ടുണ്ട്, അത് ഹിഡംബസുരൻ എന്ന അസുരന്റെ പല്ലാണെന്നു വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു ഹൈദരാലിയുടെ ഭരണകാലത്ത് മസ്ജിദ് ഒരു കൂട്ടിച്ചേർക്കലായിരുന്നു. കോട്ടയിൽ പരസ്പരം ബന്ധിച്ചിരുന്ന നിരവധി മഴവെള്ള സംഭരണികൾ ഉണ്ടായിരുന്നു അതിനാൽ തന്നെ ഈ കോട്ടയിൽ ജല ക്ഷാമം ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.
സമ്പന്നമായ ചരിത്രവും കണ്ണഞ്ചിപ്പിക്കുന്ന സൗന്ദര്യവും കൊണ്ട് അനുഗ്രഹീതമായ ചിത്രദുർഗ കോട്ടയിൽ നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളുണ്ട്. ചന്ദ്രവല്ലി ഗുഹകൾ ചിത്രദുർഗയിലെ മറ്റൊരു പ്രധാന ആകർഷണമാണ്. ശതവാഹനന്മാരുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നാണയങ്ങൾ, റോമൻ വെള്ളി നാണയങ്ങൾ, സ്വർണ്ണം, വെള്ളി, ചെമ്പ് ആഭരണങ്ങൾ എന്നിവ ഇവിടെ നിന്ന് കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്.
ചിത്രദുർഗ കോട്ട സന്ദർശിക്കുന്ന സമയം: ചിത്രദുർഗ കോട്ട എല്ലാ ദിവസവും രാവിലെ 6 മുതൽ വൈകിട്ട് 6 വരെ തുറന്നിരിക്കും. ഗൈഡഡ് ടൂർ നൽകുന്നതിനും ചരിത്രപരമായ പ്രാധാന്യം വിവരിക്കുന്നതിനും സർട്ടിഫൈഡ് ഗൈഡുകൾ പ്രവേശന കവാടത്തിന് സമീപം ലഭ്യമാണ്.
